Kiedy służebność gruntowa obciążająca nieruchomość stała się nieprzydatna dla nieruchomości władnącej można wnosić o jej wygaśnięcie.

Wygaśnięcie służebności gruntowej

Służebność gruntowa to rodzaj ograniczonego prawa rzeczowego, które polega na tym, że właściciel jednej nieruchomości (zwanej nieruchomością władnącą) ma prawo do korzystania z innej nieruchomości (zwanej nieruchomością służebną) w określony sposób. Celem służebności gruntowej jest umożliwienie efektywnego korzystania z nieruchomości władnącej, która bez tego prawa mogłaby być nie do wykorzystania. Służebność może polegać albo na czynieniu, czyli korzystaniu przez każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, np. służebność przejazdu, przechodu, albo na obowiązku nieczynienia, czyli powstrzymywaniu się właściciela nieruchomości obciążonej od wykonywania niektórych uprawnień przysługujących mu względem nieruchomości stanowiącej jego własność.

Choć służebność gruntowa bywa korzystna, z czasem może stać się uciążliwa lub niepotrzebna. Przepisy prawa regulują kilka sytuacji, kiedy może dojść do wygaśnięcia służebności.

Sposoby wygaśnięcia służebności gruntowej

  1. Zrzeczenie się służebności – właściciel nieruchomości władnącej może jednostronnie zrzec się służebności. Zgodnie z art. 246 § 1 Kodeksu cywilnego, jeśli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Takie oświadczenie nie wymaga zgody właściciela nieruchomości obciążonej.
  2. Konfuzja – służebność wygasa, gdy właściciel nieruchomości władnącej nabywa nieruchomość obciążoną lub odwrotnie. Jest to tzw. konfuzja, uregulowana w art. 247 Kodeksu cywilnego. Sposób nabycia (np. zakup, dziedziczenie) nie ma tu znaczenia.
  3. Niewykonywanie służebności – jeśli służebność nie jest wykonywana przez dziesięć lat, wygasa z mocy prawa (art. 293 § 1 Kodeksu cywilnego). W przypadku ujawnienia służebności w księdze wieczystej, konieczne jest orzeczenie sądowe stwierdzające jej wygaśnięcie.
  4. Zniesienie przez sąd – właściciel nieruchomości obciążonej może żądać sądowego zniesienia służebności, jeśli:
  5. służebność stała się szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. W tym przypadku właściciel obciążonej nieruchomości musi zapłacić wynagrodzenie.
  6. służebność utraciła wszelkie znaczenie dla nieruchomości władnącej. Wówczas wynagrodzenie nie jest wymagane.

Wykreślenie służebności z księgi wieczystej

Jeśli służebność jest ujawniona w księdze wieczystej, jej wygaśnięcie wymaga wykreślenia z księgi wieczystej. W przypadku zrzeczenia się służebności, oświadczenie właściciela nieruchomości władnącej musi mieć formę dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

Służebność gruntowa to ważne narzędzie prawne, które może ułatwiać korzystanie z nieruchomości, ale z czasem może wymagać przemyślenia i ewentualnego rozwiązania, jeśli przestaje spełniać swoją funkcję. Właściciele nieruchomości powinni być świadomi dostępnych możliwości prawnych dotyczących wygaśnięcia służebności, aby móc elastycznie reagować na zmieniające się potrzeby i okoliczności.

Służebności gruntowe są powszechne w praktyce i często dotyczą takich kwestii jak dostęp do drogi publicznej czy możliwość przeprowadzenia instalacji przez teren sąsiada. Dzięki nim możliwe jest harmonijne współistnienie nieruchomości, które w inny sposób mogłyby być od siebie odizolowane. Jednakże, gdy taka potrzeba przestaje istnieć, lub gdy służebność zaczyna przeszkadzać w użytkowaniu nieruchomości, ważne jest, aby znać procedury jej wygaśnięcia.

Zmiany dotyczące służebności gruntowych mogą wymagać wsparcia prawnego, zwłaszcza w sytuacjach konfliktowych lub gdy w grę wchodzą skomplikowane kwestie prawne. Radca prawny od nieruchomości pomoże w ocenie sytuacji, przygotowaniu odpowiednich dokumentów oraz reprezentacji w postępowaniu sądowym. Dzięki temu właściciele mogą upewnić się, że ich prawa są odpowiednio chronione, a wszelkie zmiany w służebności są przeprowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Autor: Emilia Miśkiewicz – radca prawny od nieruchomości.