Zachowek to instytucja prawa spadkowego, która ma na celu ochronę najbliższych członków rodziny spadkodawcy przed całkowitym pozbawieniem ich udziału w spadku. Jest to forma zabezpieczenia dla osób, które z różnych przyczyn zostały pominięte w testamencie. Dzięki zachowkowi, uprawnieni mogą domagać się części wartości spadku, nawet jeśli spadkodawca postanowił inaczej w testamencie.
Kiedy przysługuje zachowek?
Zachowek przysługuje określonym grupom osób, które są najbliższymi krewnymi spadkodawcy. Należą do nich:
– zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki),
– małżonek,
– rodzice spadkodawcy (jeśli nie ma zstępnych).
Te osoby mogą ubiegać się o zachowek, jeżeli zostały pominięte w testamencie lub otrzymały w spadku mniej, niż wynosi ich należny zachowek.
Wysokość zachowku
Wysokość zachowku zależy od kilku czynników, w tym od stopnia pokrewieństwa oraz sytuacji życiowej uprawnionego. Standardowo, zachowek wynosi:
– 1/2 wartości udziału spadkowego, który przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym.
– 2/3 wartości udziału spadkowego, jeśli uprawniony jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy.
Przykład: Jeżeli spadkodawca miał dwoje dzieci i małżonka, a w testamencie cały majątek przekazał osobie trzeciej, każde dziecko i małżonek mogą domagać się zachowku w wysokości połowy wartości ich ustawowego udziału.
Termin ubiegania się o zachowek
Roszczenie o zachowek przedawnia się po upływie pięciu lat od ogłoszenia testamentu. Warto podkreślić, że ten termin jest nieprzekraczalny, co oznacza, że po jego upływie nie można skutecznie dochodzić swoich praw do zachowku.
Jak ubiegać się o zachowek?
Aby uzyskać zachowek, uprawniony powinien zgłosić swoje roszczenie do spadkobiercy testamentowego. W razie odmowy wypłaty zachowku, dochodzenie zapłaty możliwe jest na drodze postępowania sądowego. Warto skorzystać z pomocy prawnika od spraw spadkowych, aby zapewnić sobie skuteczne dochodzenie roszczeń.
Kiedy zachowek nie przysługuje?
Sąd jednak pewne sytuacje kiedy osobom uprawnionym do otrzymania zachowku, zachowek taki nie będzie przysługiwał. I tak, osoby uznane za niegodne dziedziczenia nie mają prawa do zachowku. Prawo do zachowku tracą również osoby, które zrzekły się dziedziczenia poprzez podpisanie umowy w formie aktu notarialnego ze spadkodawcą, oraz ci, którzy odrzucili spadek. Osoba, która w trakcie życia spadkodawcy otrzymała od niego darowizny o wartości co najmniej równej przysługującemu jej zachowkowi, również nie ma prawa do zachowku.
Zachowek a sprawa o rozwód
W przypadku małżonka spadkodawcy, przeciwko któremu spadkodawca wniósł pozew o rozwód z jego wyłącznej winy, i mimo że rozwód był uzasadniony, ale nie doszło do jego zakończenia z powodu śmierci spadkodawcy, istnieje możliwość wyłączenia go z dziedziczenia, a w konsekwencji utraty przez tego małżonka prawa do zachowku. Następuje to w ramach postępowania sądowego, wszczętego przez innego spadkobiercę. Pozew musi być złożony w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, ale nie później niż rok od śmierci spadkodawcy.
Zachowek jest kluczowym elementem ochrony interesów najbliższej rodziny spadkodawcy. Jeśli uważasz, że przysługuje Ci prawo do zachowku, lub potrzebujesz pomocy w kwestiach spadkowych, oferuję profesjonalne doradztwo i wsparcie na każdym etapie postępowania. Skontaktuj się ze mną, aby umówić się na konsultację.
Autor: Emilia Miśkiewicz – prawnik od spraw spadkowych.
