Zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego warunkiem koniecznym do orzeczenia rozwodu jest wystąpienie między małżonkami zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. Sąd orzekając rozwód orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Może jednak tego zaniechać na zgodne żądanie małżonków. W sytuacji gdy jeden z małżonków wnosi o orzeczenie rozwodu z winy drugiego małżonka, sąd nie ma możliwości orzec rozwodu bez orzekania o winie. Sprawy o rozwód z orzeczeniem o winie są sprawami bardziej złożonymi i skomplikowanymi. Każda ze stron przedstawia dowody na poparcie swoich twierdzeń, które Sąd musi przeprowadzić, co znacznie wydłuża postępowanie.
W wyroku rozwodowym Sąd orzeka rozwód z orzeczeniem o winie jednego lub obojga małżonków lub bez orzekania o winie. W kolejnym punkcie Sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem lub dziećmi obojga małżonków, a także o kontaktach rodziców z dzieckiem czy dziećmi. O kontaktach rodzica z dzieckiem, sąd orzeka tylko i wyłącznie na wniosek chociażby jednej ze stron. Co oznacza, że jeżeli żaden z rodziców nie będzie wnosił o uregulowanie kontaktów jednego rodzica z dzieckiem, sąd o kontaktach w wyroku rozwodowym nie będzie rozstrzygał.
Co do zasady miejscem zamieszkania dziecka jest miejsce zamieszkania jego rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. W wyroku rozwodowym Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia. W większości przypadków Sąd powierza wykonywania władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej kiedyś stosowne niejako z automatu, w tej chwili stosowane tylko w określonych przypadkach. Najsilniejszą ingerencją sądu we władzę rodzicielska jest pozbawienie rodzica władzy rodzicielskiej. Ma to miejsce tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach jak: nadużywanie alkoholu czy narkotyków przez jednego z rodziców. Jeżeli władzę rodzicielską sprawują oboje rodzice mający osobne miejsce zamieszkania, w takim przypadku miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeśli takie miejsce nie jest ustalone, wtedy miejsce zamieszkania określa sąd.
Zagadnienie alimentów na rzecz dziecka w kontekście rozwodu jest jednym z najważniejszych i najbardziej emocjonalnych aspektów, z którym muszą zmierzyć się rodzice. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Przy czym w ramach postępowania rozwodowego sąd ustala obowiązek alimentacyjny tylko na rzecz małoletniego dziecka. Alimenty to obowiązek dostarczenia nie tylko pieniędzy, ale także innych przedmiotów oraz obowiązek wychowania. Zobowiązanie to dotyczy zarówno rodziców biologicznych, jak i osób które przysposobiły dziecko. Proces ustalania alimentów często budzi silne emocje, ponieważ dotyka bezpośrednio kwestii finansowych oraz relacji między byłymi małżonkami. Rodzice mogą mieć różne oczekiwania co do wysokości alimentów oraz sposobu ich wykorzystania. Z praktyki wynika, iż ten punkt wyroku rozwodowego budzi najwięcej emocji.
Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. W praktyce ten punkt wyroku rozwodowego może doprowadzić do dalszych sporów pomiędzy byłymi już małżonkami. Zdarza się, iż byli małżonkowie w dalszym ciągu wspólnie zamieszkują, borykając się z takimi samymi problemami co przed rozwodem, a zatem w istocie sam wyrok niewiele zmienia w ich codziennym życiu.
Każda sprawa jest inna i wymaga indywidualnego sposobu działania. Dlatego też swoją sprawę warto skonsultować z prawnikiem od rozwodów. Przed złożeniem pozwu o rozwód w trakcie spotkania omawiam z Klientem szczegółowo sytuację życiową, w której znajduje się Klient. Rozumiem jak ważnym jest, aby Klient czuł spokój powierzając mi swoją sprawę, dlatego też starannie dobieram działania. Zdaję sobie sprawę, iż sprawy rozwodowe poza aspektem prawnym wiążą się z silnymi emocjami, co nigdy nie umyka mojej uwadze.
Autor: Emilia Miśkiewicz – prawnik od rozwodów.
